Category: Աշխարհագրություն
Անասնապահություն
- Որո՞նք են անասնապահության զարգացման նախադրյալները:
Անասնապահությունը կախված է բուսաբուծությունից, որի շնորհիվ պատրաստում եմ կեր կենդանիների համար: Բուսաբուծությունը կախված է կլիմայից, որի լավ պայմաններում բուսաբուծությունը լավ է զարգանում: Կլիման էլ, իր հերթին, կախված է աշխարագրական դիրքից:
2.Ի՞նչ կապ ունի անասնապահությունը տնտեսության մյուս ճյուղերի հետ:
Անասնապահությունը արդյունաբերության տարբեր ճյուղերին տալիս է հումք: Օրինակ՝ կովը տալիս է կաթ, որից պատրաստում են մածուն, պանիր և այլ կաթնամթերքներ: Ոչխարը ալիս է բուրդ, որից պատրաստում են թելեր ու գործվածքներ:
3. Թվարկել և ուրվագծային քարտեզի վրա նշել այն երկները, որոնք առաջատար են անասնապահության հետևյալ ճյուղերով՝ ոչխարաբուծություն, խոզաբուծություն, խոշոր եղջերավոր անանսապահություն, ձիաբուծություն, ձկնորսություն:
Ոչխարաբուծություն – Ավստրալիայում, Ղազախստանում, Նոր Զելանդիայում
Խոզաբուծություն – Չինաստան, Գերմանիա, Ռուսաստան, Լեհաստան,
Ֆրանսիա, Ուկրաինա, ԱՄՆ, Բրազիլիա
Խոշոր եղջերավոր անանսապահություն – Հնդկաստան, Բրազիլիա, Չինաստան, ԱՄՆ
Protected: Գործնական աշխատանք․ 7-րդ դասարան․ Համաշխարհային տնտեսություն
Ամփոփում
1.Թվարկե՜լ տնտեսության ճյուղային կառուցվածքը։
Վառելիքաէներգետիկ, մետաղաձուլություն, թեթև և սննդի արդյունաբերություն, և մեքենաշինություն։
2.Ի՞նչ դեր ունի վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը համաշխարհային տնտեսության մեջ։
Վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը շատ մեծ դեր ունի տնտեսության մեջ, քանի որ էլեկտրաէներգիա և վառելիք է մատակարարում։
3.Առանձնացնել էլեկտրաէներգետիկ արդյունաբերության ավանգարդային եռյակի ճյուղերը և այլընտրանքային էլեկտրաէներգիայի ստացման աղբյուրները։
Վառելիքաէներգետիկ արդյունաբերությունը տնտեսության առաջատա ճյուղերից է որը ապահովում է համախառն ներքին արդյունքի 90%
4.Ի՞նչ դեր ունի մետղաձուլությունը ժամանակակից կյանքում և տնտեսության մեջ:
Մետաղաձուլությունը մի մեծ դեր ունի ժամանակակից կյանքում, որովհետև դրա շնորհիվ է, որ մենք կարողանում ենք տեղից տեղ շարժվել: Դրանից պատրաստում են տրանսպորտ, ինքնաթիռաշինություն, կա նաև համակարգչային տեխնիկա:
5.Ինչպիսի՞ փոխադարձ կապեր կան մեքենաշինության և մետաղաձուլության միջև:
Նրանք փողկապակցված են: Մեքենաշինության հումքը մատաղաձուլությունն է:
6.Ի՞նչ արտադրանքներ են թողարկում մո արդյունաբերությունը։
Օրինակ’ հեռուստացույց, հեռախոս, համակարգիչ և այլն։
7.Ի՞նչ դեր ունի քիմիական արդյունաբերությունը համաշխարհային տնտեսության մեջ։ Թվարկել քիմիական արդյունաբերության կողից թողարկվող արտադրթատեսակները։
Քիմիական արդյունաբերությունը ստեղծում է այն ինչ չկա բնության մեջ: Առանձնացվում են հին, նոր և նորագույն ճյուղերը: Հին ճյուղեր են, օրինակ՝ մետաղաձուլությունը, իսկ նոր ճյուղեր են էլեկտրաէներգետիկան և քիմիան: Օրինակ’ դեղորայք և պլասմասաներ
8.Ի՞նչ դեր ունի թեթև արդյունաբերությունը համաշխարհային տնտեսության մեջ։ Թվարկել թեթև արդյունաբերության կողից թողարկվող արտադրատեսակները։
Թեթեւ արդյունաբերությունը հիմնականում արտադրում է սպառման առարկաներ, բնակչությանը ապահովում է հագուստով, կոշիկ և թելեր:
9.Ի՞նչ դեր ունի սննդի արդյունաբերությունը համաշխարհային տնտեսության մեջ։ Թվարկել սննդի արդյունաբերության կողից թողարկվող արտադրատեսակները։
Սննդի արդյունաբերությունը հիմնականում արտադրում է սպառման առարկաներ, բնակչությանը ապահովում է սննդով:
Արդյունաբերության այլ ճյուղեր (քիմիական, թեթև և սննդի)
1․ Ի՞նչ դեր ունի քիմիական արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ։
Քիմիական արդյունաբերությունը համարվում է ժամանակակից արդյունաբերության առաջատար եւ արագ զարգացող ճյուղերից մեկը: Նրա հումքային բազան շատ լայն է. բացի հանքային հումքից (աղեր, ծծումբ, ֆոսֆորիտներ եւ այլն) եւ օրգանական ծագման վառելանյութերից (նավթ, գազ, ածուխ եւ այլն), օգտագործվում են նաեւ մետաղաձուլության, անտառարդյունաբերության եւ այլ ճյուղերի արտադրությունների թափոնները
Քիմիական արդյունաբերությունը մեծ մասամբ օգտագործվում է գյուղատնտեսության մեջ և կենցաղում:
2․ Նշել քիմիական արդյունաբերության զարգացման նախադրյալները։
Քիմիական արդյունաբերությունը ստեղծում է այն ինչ չկա բնության մեջ: Առանձնացվում են հին, նոր և նորագույն ճյուղերը: Հին ճյուղեր են, օրինակ՝ մետաղաձուլությունը, իսկ նոր ճյուղեր են էլեկտրաէներգետիկան և քիմիան:
3․ Ի՞նչ դեր ունի թեթև և սննդի արդյունաբերությունը տնտեսության մեջ։
Թեթեւ եւ սննդի արդյունաբերությունը հիմնականում արտադրում է սպառման առարկաներ, բնակչությանը ապահովում է սննդով եւ հագուստով:
4․ Ի՞նչ տեղաբաշխման առանձնահատկություն ունի սննդի արդյունաբերությունը։ Նշե՜լ դրանց տեղաբաշխման սկզբունքներն ու բնորոշ գծերը։
Սննդի արտադրության տեղաբաշխումն ունի համատարած բնույթ, այն բաղկացած է բազմաթիվ ենթաճյուղերից:
Մետաղաձուլություն և մեքենաշինություն
1.Ի՞նչ դեր ունի մետղաձուլությունը ժամանակակից կյանքում և տնտեսության մեջ:
Մետաղաձուլությունը մի մեծ դեր ունի ժամանակակից կյանքում, որովհետև դրա շնորհիվ է, որ մենք կարողանում ենք տեղից տեղ շարժվել: Դրանից պատրաստում են տրանսպորտ, ինքնաթիռաշինություն, կա նաև համակարգչային տեխնիկա:
2. Ի՞նչպիսի փոխադարձ կապեր կան մեքենաշինության և մետաղաձուլության միջև:
Նրանք փողկապակցված են: Մեքենաշինության հումքը մատաղաձուլությունն է:
3. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են մեքենաշինության ոլորտում:
4. Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են Էեկտրաէներգիայի արտադրությամբ:
5.Քարտեզի վրա նշել այն երկրները, որոնք առաջատար են երկաթաքարի արդյունահանմամբ:
ԱԶԳԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ
1. Որո՞նք են տնտեսության զարգացման նախադրյալները
Տնտեսության զարգացման նախադրյալներ են՝ երկրի բնական պայմաննը ու ռեսուրսները, աշխարհագրական դիրքը, հարևան երկրների ազդեցությունը և այլն:
2.Նշեք 5 երկիր որտեղ տնտեսության առաջատար ճյուղը
ա) գյուղատնտեսությունն է
Ֆրանսիա, Գերմանիա, Կանադա, ԱՄՆ, Ավստրալիա
բ) արդյունաբերությունն է
Ֆրանսիա, Գերմանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա
գ) սպասարկման ոլորտն է
Ֆրանսիա, Գերմանիա, ԱՄՆ, Ավստրիա
3. Ի՞նչ ազդեցություն ունի երկրի աշխարհագրական դիրքը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
4. Ի՞նչ ազդեցություն ունեն երկրի բնական պայմաններն ու ռեսուրսները երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Եթե երկրի բնական պայմաններն ու ռեսուռսները շատ են, ապա տնտեսությունը զարգացած է:
5. Ի՞նչ ազդեցություն ունի հարևան երկրների ազդեցությունը երկրի տնտեսության զարգացման վրա. բերել օրինակներ:
Եթե հարևան երկրները օգնում են տվյալ երկրին, ապա տնտեսությունը ավելի է զարգանում:
Ինքնաստուգում 2․ 7-րդ դասարան
1․Ի՞նչ եք հասկանում ասելով ՝ ինքնիշխան պետություն։
Ինքնիշխան պետությունը այն պետությունն է որ չի ենթարկվում ոչ մի պետության։ Ժողովուրդն է կայացնում որոշումները։
2․ Նկարագրե՛լ տարածքային կառուցվածքի ձևերից մեկը։
Տարածքային կառավարումը երբ ինչ֊որ պետությունը մասերի է բաժանվում, որտեղ յուրաքանչյուր մասը ինչ֊ որ չափով ինքնուրույն է։
3․Ի՞նչ են բնակչությունը և բնակչության բնական շարժը։Նշե՛ք բնակչության վերարտադրության տիպերը։
Բնակչությունը դա երկրում մշտական բնակվող մարդիկ են:
Բնակչության բնական շարժը բնակչության թվի փոփոխությունն է (աճը կամ նվազումը), որը տեղի է ունենում բնական եղանակով՝ ծննդի ու մահի հետեւանքով։
Բնակչության վերարտադրության երեք տիպերը, պարզ, ընդլայնված և նեղացված
4․Ի՞նչ է ցույց տալիս բնակչության խտության ցուցանիշը։
Այդ ցուցանիշը արտահայտում է մարդկանց միջին թիվը տարածքի 1 կմ² հաշվով:
5․Ի՞նչ է բնակչության միգրացիան և որո՞նք են դրա տեսակները ՝ըստ տարածքի ընդգրկման։
Բնակչության միգրացիան՝ երբ մարդիկ տեղափոխվում են իրենց բնակության վայրից այլ վայր ապրելու նպատակով:
Միգրացիան ունի երկու տեսակ արտաքին և ներքին։
6․Թվարկե՜ք միգրացիայի տեսակները,ըստ դրդապատճառների։ Բերե՜լ օրինակներ։
սոցիալ – տնտեսական է (աղքատություն, գործազրկություն և այլն),քաղաքական, ընտանեկան-կենցաղային, կրոնական, ազգային, էկոլոգիական, բնական աղետների և պատերազմների և այլ պատճառներով
7․ Թվարկե՛ք․
- Երեք խառնածին ռասաները ՝ մետիս, սամբա, մուլատ
- Երեք ազգային կրոններ՝ քրիստոնեություն, մահմեդականություն, բուդայություն
- Չորս լեզվաընտանիք ՝ չին-տիբեթական, հնդեվրոպական, ալթայան, սեմաքամյան
8․Որո՞նք են քաղաքների բնակչության աճի երեք հիմնական ուղղությունները։
գյուղից քաղաք, փոքր քաղաքներից դեպի խոշոր քաղաքներ, ներգաղթ
9․ Ո՞ր պետությունում է ուրբանիզացման մակարդակը կազմում 100%. (0.5 միավոր)
ա. Սինգապուր գ. Ռուսաստան
բ. ԱՄՆ դ. Հայաստան
10․ Ընդգծել միապետությունները. (1 միավոր)
Սաուդյան Արաբիա, Օման, Հայաստան, Ֆրանսիա, Իսպանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա,
Թուրքիա, Վրաստան, Մեծ Բրիտանիա
Աշխարհի բնակչության տեղաբաշխումը և միգրացիաները
Երկրագնդի բնակչության ժամանակակից տեղաբաշխումը ձևավորվել է տարածքի բնակեցման և տնտեսական յուրացման հարյուր հազարավոր տարիների ընթացքում։ Այդ տեղաբաշխումը խիստ անհավասարաչափ է։ Բնակչության տեղաբաշխում ասելով հասկանում ենք բնակչության աշխարհագրական բաշխվածությունը երկրագնդի վրա, առանձին տարածաշրջաններում ու երկրներում։ Ներկայումս բնակեցված են հս. լ. 780 և հվ. լ. 560 զուգահեռականների միջև գտնվող համարյա բոլոր ցամաքային տարածքները։ մերձբևեռային, լեռների բարձրադիր շրջանները և անապատային ընդարձակ տարածքները)։ Նախկինում ավելի սահմանափակ տարածք է բնակեցված եղել։ Ժամանակի ընթացքում բնակչության թվի աճին և գիտության ու տեխնիկայի զարգացմանը համընթաց երկրագնդի բնակեցված տարածքը ընդարձակվել է։ Տարածքի բնակեցվածության ընդհանուր պատկերը և բնակեցվածության աստիճանն արտահայտվում են բնակչության խտության ցուցանիշով: Բնակչության միջին խտությունը բնակչության թվի հարաբերությունն է տարածքի մակերեսին, այսինքն` բնակիչների միջին թվաքանակը` մեկ քառ. կմ տարածքի հաշվով (մարդ/քառ. կմ): Քարտեզ. Աշխարհի բնակչության տեղաբաշխումը Ներկայումս բնակչության տեղաբաշխումը ծայրաստիճան անհամաչափ է. մարդկանց գրեթե 70%-ն ապրում է Երկրագնդի ցամաքային տարածքի ընդամենը 7%-ի վրա։ Բնակչության տեղաբաշխման վրա ազդում են մի շարք գործոններ: Դրանց շարքում բավական մեծ է բնական գործոնների` բնական պայմանների և ռեսուրսների (ռելիեֆ, կլիման, ջրեր, հողեր և այլն) դերը, դրանց նպաստավոր լինելը բնակեցման և տնտեսական գործունեության համար: Դիտելով աշխարհի բնակչության տեղաբաշխման քարտեզը` կնկատեք, որ բնակչությունը հիմնականում կենտրոնացած է առավել բարենպաստ բնակլիմայական պայմաններով տարածքներում, առա ջին հերթին` ջերմային տաք և բարեխառն գոտիներում գտնվող հարթավայրային և ծովափնյա շրջաններում: Միևնույն ժամանակ, խիստ նոսր են բնակեցված տունդրայի, տայգայի և անապատային բնական զոնաները, բարձր լեռնային շրջանները: Հետևաբար` մարդկանց կողմից չյուրացված կամ թույլ յուրացված տարածքներն առաջին հերթին ծայրահեղ բնական պայմաններ ունեցող վայրերն են։
Գծապատկերներից երևում է, որ աշխարհի բնակչությունը հիմնականում կենտրոնացած է առավել բարենպաստ բնակլիմայական պայմաններ ունեցող շրջաններում։ Դրանք ծովի մակարդակից մինչև 500 մ բարձրության վրա գտնվող հարթավայրերն են, որոնք կազմում են ցամաքի մակերեսի 28%-ը։ Այստեղ բնակվում է երկրագնդի բնակչության 80%-ը։ Բոլոր աշխարհամասերում նկատվում են բնակչության տեղաբաշխման հետևյալ օրինաչափությունները. ա) Բնակչության խտության նվազում ծովի մակարդակից տեղանքի ունեցած բարձրության մեծացմանը զուգընթաց: բ) Բնակչության խիստ կենտրոնացում ծովափնյա գոտիներում։ Աշխարհի բնակչության մոտ կեսը կենտրոնացած է օվկիանոսների ափերով ձգվող 200 կիլոմետր լայնությամբ ցամաքային գոտում, որն զբաղեցնում է ցամաքի 16%-ը։ գ) Բնակչության խտության նվազում ծովերից և օվկիանոսներից տեղանքի ունեցած հեռավորության մեծացմանը զուգընթաց:
Միգրացիայի գլխավոր պատճառը սոցիալ-տնտեսականն է (աղքատություն, գործազրկություն և այլն)։ Միգրացիաները կարող են տեղի ունենալ նաև քաղաքական, ազգային, կրոնական, ընտանեկան-կենցաղային և այլ պատճառներով։ Միգրացիաները լինում են արտաքին և ներքին։ Արտաքին միգրացիաներ են էմիգրացիան (արտագաղթը) և իմիգրացիան (ներգաղթը)։ Էմիգրացիան քաղաքացիների մեկնումն է սեփական երկրից, իսկ իմիգրացիան՝ քաղաքացիների մուտքը այլ երկրներից տվյալ երկիր։ Արտաքին միգրացիաները (գաղթերը) դիտվել են վաղ ժամանակներից սկսած, պատ- մությունից հիշենք թեկուզ «ժողովուրդների մեծ գաղթը»։ Դրանք ավելի զանգվածային են դարձել աշխարհագրական մեծ հայտնագործություններից հետո, պատմական նոր և նորագույն ժամանակներում։ Բավական է ասել, որ ամբողջ Ամերիկա և Ավստրալիա աշխարհամասերը, Աֆրիկայի առանձին շրջաններ բնակեցվել և յուրացվել են գլխավորապես Եվրոպայից արտագաղթածների հաշվին։ Միայն XIX դարում եվրոպական երկրներից շուրջ 60 մլն մարդ տեղափոխվել է Ամերիկա, Ավստրալիա և այլ տարածաշրջաններ։ Մինչ այդ Աֆրիկայից բռնի տեղահանվել (բռնագաղթ) և որպես ստրուկ Ամերիկայում վաճառվել է մոտավոր տվյալներով շուրջ 100 մլն սևամորթ։ Կրոնական շարժառիթով զանգվածային տեղաշարժեր են տեղի ունեցել Հնդկաստանում։ 1947թ. Հնդկաստան գաղութի անկախացումից հետո միլիոնավոր մահմեդականներ Հնդկաս- տանից գաղթել են Պակիստան, իսկ Պակիստանից միլիոնավոր հնդուականեր և բուդդա- յականներ՝ Հնդկաստան։ Քաղաքական և ազգային շարժառիթներով միգրացիայի օրինակ է Ադրբեջանից շուրջ 400 հազար հայերի հարկադրված գաղթը Հայաստանի Հանրապետություն և այլ երկրներ։ Մյուս կողմից` տարբեր տարիների և հատկապես վերջին երկու տասնամյակում, հիմնականում տնտեսական պատճառներով, Հայաստանից արտագաղթել է ավելի քան 1 մլն մարդ։ Միգրացիայի մյուս տեսակը՝ ներքին միգրացիան, տեղի է ունենում պետության ներսում հետևյալ չորս ուղղությամբ` գյուղից քաղաք, քաղաքից գյուղ, գյուղից գյուղ և փոքր քաղաքներից դեպի խոշոր քաղաքներ։ Առավել տարածված են գյուղերից և փոքր քաղաքներից դեպի խոշոր քաղաքներ միգրացիաները, որոնք նպաստում են քաղաքային բնակչության թվի աճին։ Շատ երկրներում բնակչության ներքին միգրացիաները հիմնականում տեղի են ունենում նախկինում յուրացված և խիտ բնակեցված շրջաններից դեպի նոր յուրացվող շրջաններ։
ԹԵՄԱՅԻ ՇՐՋԱՆԱԿՈՒՄ ՊԱՏՐԱՍՏԵԼ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
- Ինչպիսի՞ն է աշխարհի բնակչության տեղաբաշխման պատկերը։
Տարածքի բնակեցվածության ընդհանուր պատկերը և բնակեցվածության աստիճանն արտահայտվում են բնակչության խտության ցուցանիշով:
- Թվարկե՛լ և բնութագրե՛լ աշխարհի բնակչության կուտակման գլխավոր շրջանները։
Գծապատկերներից երևում է, որ աշխարհի բնակչությունը հիմնականում կենտրոնացած է առավել բարենպաստ բնակլիմայական պայմաններ ունեցող շրջաններում։ Դրանք ծովի մակարդակից մինչև 500 մ բարձրության վրա գտնվող հարթավայրերն են, որոնք կազմում են ցամաքի մակերեսի 28%-ը։ Այստեղ բնակվում է երկրագնդի բնակչության 80%-ը։
- Թվարկե՛լ միգրացիայի տեսակները, և նշե՛լ գլխավոր պատճառները։
Միգրացիաները լինում են արտաքին և ներքին։ Արտաքին միգրացիաներ են էմիգրացիան (արտագաղթը) և իմիգրացիան (ներգաղթը)։ Էմիգրացիան քաղաքացիների մեկնումն է սեփական երկրից, իսկ իմիգրացիան՝ քաղաքացիների մուտքը այլ երկրներից տվյալ երկիր։
Միգրացիայի գլխավոր պատճառը սոցիալ-տնտեսականն է (աղքատություն, գործազրկություն և այլն)։
Բնակչության վերարտադրությունը
1․ Բնակչության վերարտադրության վրա ի՞նչ գործոններ են ազդում։
Բնակչության բնական վերարտադրության (շարժի) ցուցանիշներն են՝ ծնելիությունը, մահա-
ցությունը եւ դրանց տարբերությունը` բնական աճը։
2․ Զարդացած և զարգացող երկրներում ի՞նչ ժողովրդագրական քաղաքականություն են իրականացնում։
Որպես կանոն, բնակչության կրթական եւ մշակութային մակարդակի բարձրացման,
քաղաքային բնակչության թվի ավելացման, տնտեսության մեջ կանանց ակտիվ ներգրավման,
բնակչության ծերացման, երեխաների կրթության ու դաստիարակության վրա կատարվող
ծախսերի աճին զուգընթաց ծնելիությունը նվազում է։
3․ Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել 15 պետություններ, որոնք պատկանում են վերարտադրության առաջին տիպին։
4․ Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել 15 պետություն, որոնք պատկանում են վերարտադրության երկրորդ տիպին։
5․ Նշված երկրները դասավորել ըստ վերարտադրության առաջին և երկրորդ տիպի․
Կանադա, Բրազիլիա, Նիգերիա, Սուդան, Ֆրանսիա, Իսպանիա, Սինգապուր, Չիլի, Ավստրիա, Չինաստան, Մեծ Բրիտանիա, Մեքսիկա, Արգենտինա, Հունաստան, Իտալիա, Լյուքսենբուրգ, Ղազախստան, Նորվեգիա, Գերմանիա, Հնդկաստան, Չադ, Պակիստան, Մոնղոլիա, Բելառուս, Բոլիվիա, Ավստրալիա։
Մանե Թորոսյան բլոգ 